Rashonden worden gefokt op specifieke uiterlijke kenmerken.
Hun uiterlijk is soms zo extreem, dat de dieren er ernstig onder lijden.

Het leed van rashonden

Rashonden worden gefokt op hele specifieke uiterlijke kenmerken. De positie en lengte van de oren, de omvang van de schedel, de grootte van de ogen, zelfs de kleur van de vacht is van belang. Hoe het dier er uit moet zien, staat exact beschreven in de rasstandaard. Dat uiterlijk is soms zo extreem, dat de dieren er ernstig onder lijden.

Rariteitenkabinet

Rashonden zijn er in alle soorten en maten. Allemaal stammen ze af van de wolf. Maar een chihuahua, een poedel en een Duitse dog lijken in uiterlijk en gedrag in niets meer op hun verre voorouder. Oorzaak daarvan is een fokbeleid dat al vele tientallen generaties eenzijdig gericht is op de uiterlijke kenmerken van honden. Die bepalen namelijk de verschillen tussen de vele rassen en zijn tot in detail vastgelegd in internationale rasstandaarden. Het gaat dan bijvoorbeeld om de lengte van de snuit, de vorm van de schedel, de staartdracht en lichaamshoogte. Om zo goed mogelijk aan de rasstandaard te voldoen, wordt er gefokt met de dieren die deze kenmerken in de meest extreme vorm bezitten. Dat heeft geleid tot een waar rariteitenkabinet: honden met uitpuilende ogen, afgeplatte snuiten, krullende staarten die niet meer omlaag kunnen, korte pootjes of overdadige plooien en rimpels.

Versnelde evolutie

In de natuur zijn de verschillende diersoorten ontstaan na miljoenen jaren natuurlijke selectie, waarbij soorten zich optimaal aanpasten aan hun omgeving. Bij rashonden is dit proces veel sneller gegaan, door ingrijpen van de mens. Een goed voorbeeld is de bull terriër. In 1926 was in zijn schedelvorm nog duidelijk de wolf te herkennen, maar anno 1971 was daar niets meer van over. In minder dan 50 jaar nam de schedel van deze hond een vorm aan die lijkt te zijn ontstaan in een windtunnel. Het gevolg van deze versnelde ‘evolutie’ is dat de meeste rashonden in de natuur niet zouden overleven. Gelukkig is dit voor de gedomesticeerde hond geen vereiste voor een goed leven. Een goede gezondheid is dat wel. En dat is waar het mis gaat in de rashondenfokkerij: het kunstmatig fokken op extreme uiterlijke kenmerken heeft bij veel rassen geleid tot grote welzijnsproblemen.

Toonbeeld van gezondheid

Hoewel een rashond doorgaans gezien wordt als het toonbeeld van gezondheid, is het tegendeel waar. Zo zorgt de kleine bolle schedel van de Cavalier King Charles spaniël weliswaar voor een aandoenlijk, puppy-achtig uiterlijk, tegelijkertijd is die schedel zo afwijkend dat de hersenen er niet meer in passen en onder grote druk komen te staan. “Stel je een voet voor van maat 40 die in een schoenmaat 36 moet”, zegt dierenarts Claire Rusbridge in de BBC-documentaire Pedigree Dogs Exposed. Daardoor lijden de dieren hevig en kampen ze met epileptische aanvallen. Teckels zakken door hun veel te lange rug, de Engelse buldog kan zich niet op natuurlijke wijze voortplanten en door zijn veel te korte snuit heeft hij moeite met ademhalen. Voor vliegmaatschappijen is dit een reden om honden met een platte snuit te weigeren, want de de kans op overlijden is te groot. Door al zijn rimpels en plooien heeft de shar-pei last van huidaandoeningen zoals eczeem, schimmelinfecties en ontstekingen. De voorbeelden zijn talloos.

Inteelt

Naast de lichamelijke problemen die de dieren door hun uiterlijk ondervinden, kennen veel rashonden genetische afwijkingen. Om rashonden te krijgen die aan het gewenste beeld voldoen, worden de dieren die voor nageslacht moeten zorgen streng geselecteerd. Slechts een kleine groep rashonden voldoet aan het plaatje en komt in aanmerking. Daardoor wordt de erfelijke basis van veel hondenrassen heel smal en vindt er inteelt plaats. Voor een fokker is dit aantrekkelijk, want het levert ‘raszuivere’ pups die duur verkocht worden. Tegelijkertijd zorgt inteelt ervoor dat de dieren sneller ziek worden en hun vruchtbaarheid is afgenomen. Want niet alleen de ‘goede’ eigenschappen worden doorgegeven, ook genetische gebreken hebben een veel grotere kans om zich te openbaren in het nageslacht: boxers hebben vaak hartproblemen, veel husky’s kampen met oogafwijkingen en de kans op kanker is groot bij labradors, Berner sennenhonden en flatcoated retrievers.

Zondag met Lubach

Arjen Lubach vroeg aandacht voor de rashondenproblematiek in zijn VPRO-programma Zondag met Lubach.

Pedigree dogs exposed rasdieren shows Einde van de rashond vliegverbod

PEDIGREE DOGS EXPOSED

In Pedigree Dogs Exposed worden beelden getoond van de grote Britse hondententoonstelling Crufts. De gevolgen van het fokken op extreme uiterlijke kenmerken komen daarbij duidelijk naar voren. In Groot-Brittannië leidde de uitzending tot grote publieke verontwaardiging over hondenshows en de rashondenfokkerij.

Het leed achter rashondenshows

Pedigree Dogs Exposed toont het dierenleed dat ontstaat door te fokken op ziekmakende uiterlijke kenmerken. Deze fokpraktijk wordt gestimuleerd door hondenshows als de Crufts, waar de dieren met het meest extreme uiterlijk als ‘winnaar’ worden bestempeld. Hun pups – belast met allerlei erfelijke afwijkingen – worden voor veel geld verkocht. Naar aanleiding van de documentaire trokken de dierenbeschermingsorganisaties RSPCA, PDSA en The Dogs Trust zich terug als sponsor van de Crufts, evenals een grote diervoederfabrikant. De BBC kondigde aan de Crufts rashondenshow niet meer op televisie uit te zenden.

BBC - Pedigree Dogs Exposed

RASDIERENSHOWS

In Nederland vinden jaarlijks talloze rasdierententoonstellingen plaats, zoals de World Dog Show en de Winner Show in de Amsterdamse RAI. Wat de Sophia-Vereeniging betreft komt hier snel een einde aan. Want bij veel rasdieren die op shows getoond worden is het uiterlijk zo extreem, dat ze er ernstig onder lijden. Dit dierenleed kan alleen voorkomen worden als de overheid wedstrijden en tentoonstellingen met rasdieren verbiedt.

Hersenen te groot voor schedel

Bij het fokken van rasdieren draait het om het uiterlijk. Vaak gaat dat ten koste van de gezondheid van de dieren. Zo kunnen de Perzische kat en de Boston terriër nauwelijks eten, drinken en ademen met hun veel te korte snuit. Veel konijnen hebben zo’n overbeet dat hun tanden niet meer natuurlijk afslijten. De schedel van de Cavalier King Charles spaniël is te klein voor de hersenen, met heftige pijn en epilepsie tot gevolg. Vissen met excessief bolle ogen zijn vaak praktisch blind. Ernstige botafwijkingen komen standaard voor bij satijncavia’s. Een Engelse buldog kan zich niet op natuurlijke wijze voortplanten, door zijn gedrongen bouw.

Meest extreme dier wint

De lijst met voorbeelden van ernstig leed bij rasdieren is lang. Toch vallen juist de dieren die er het slechtst aan toe zijn in de prijzen op rasdierenshows als de Amsterdam Winner. Hier bepalen keurmeesters welke dieren het beste voldoen aan de ‘rasstandaard’, een internationaal vastgesteld aantal uiterlijke criteria. Dit betekent dat de dieren met het meest extreme uiterlijk tot kampioen worden uitgeroepen en vervolgens op grote schaal worden ingezet als fokdier. Aan de nakomelingen van een ‘kampioen’ wordt veel geld verdiend, dus voor een fokker is het zaak dat zijn dieren in de smaak vallen bij de keurmeesters en met hun uiterlijk de belangrijkste titels in de wacht slepen.

Verbod op rasdierenshows

Zo lang het fokken op een extreem uiterlijk zeer winstgevend is, valt niet te verwachten dat de rasdierenfokkerij zelf maatregelen neemt om het welzijn van de dieren te verbeteren. Daarom pleit de Sophia-Vereeniging voor een verbod op rasdierenshows en -wedstrijden. Als dieren niet langer op uiterlijk, maar op gezondheid worden gekeurd, is het veel minder aantrekkelijk om met dieren met excessieve uiterlijke kenmerken te fokken. Daarmee zal de gezondheid en het welzijn van de rasdieren in sterke mate toenemen.

De Sophia-Vereeniging roept eigenaren van rasdieren op om misstanden te melden via meldpunt@sophia-vereeniging.nl.

EINDE VAN DE RASHOND

De publiekscampagnes van de Sophia-Vereeniging tegen de extreme focus op het uiterlijk van honden, leidden in 2010 tot een uitzending van ZEMBLA, genaamd Einde van de Rashond. In de uitzending wordt getoond hoe keurmeesters van hondenshows, fokkers, eigenaren en de Raad van Beheer elkaar als schuldige aanwijzen en weigeren om maatregelen te treffen die het welzijn van rashonden verbeteren.

Mythe van de stamboom ontkracht

“Aan dit rashondenleed kan alleen een einde komen als de overheid maatregelen neemt en het fokken op bepaalde uiterlijkheden verbiedt. Bij sommige rassen zal dat een fokverbod betekenen”, zo stelde de Sophia-Vereeniging op 11 december 2010 in ZEMBLA. In de uitzending Einde van de rashond wordt een duidelijk beeld geschept van de factoren die meespelen bij de rashondenproblematiek. Zo stond op de website van de VARA geschreven: “De ZEMBLA-aflevering Einde van de rashond rekent af met de mythe van de stamboom als keurmerk van kwaliteit”.

VLIEGVERBOD VOOR RASHONDEN MET PLATTE SNUIT

Honden met een platte snuit hebben een grotere kans om te overlijden tijdens vliegen, zo blijkt uit cijfers van het United States Department of Transportation. In een brief aan vliegmaatschappijen KLM en Transavia en aan staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu pleitte de Sophia-Vereeniging voor een vliegverbod voor deze dieren, die door hun extreme uiterlijk lijden onder ernstige ademhalingsproblemen. Een aantal grote Amerikaanse vliegmaatschappijen hanteert al een dergelijk vliegverbod, onder andere voor pekinezen, buldogs en mopshonden.

Vliegverbod

Vliegmaatschappij Cathay Pacific Airlines maakte in 2011 bekend om vanaf 18 juli van dat jaar het vervoer van honden en katten met een platte snuit in haar toestellen te verbieden. Het gaat dan onder andere om de Cavalier King Charles spaniël, de Engelse, Franse en Amerikaanse buldog, de Boston terriër en de Perzische kat. Daarmee volgt Cathay Pacific Airlines grote vliegmaatschappijen als American Airlines, Continental Airlines, Delta Airlines, Singapore Airlines en United Airlines. Ook deze maatschappijen hebben strenge beperkingen opgelegd aan het vervoer van rashonden en -katten met een platte snuit, of hebben het vervoer van deze dieren zelfs helemaal verboden.

Sterfgevallen

De directe aanleiding voor deze maatregelen is het onevenredig hoge aantal sterfgevallen onder rashonden met een platte snuit. Uit gegevens van het United States Department of Transportation blijkt dat van 2005 tot 2010 maar liefst 122 honden overleden tijdens een vlucht met Amerikaanse vliegmaatschappijen. Ongeveer de helft van deze dieren bleek tot een ras te behoren dat als gevolg van een platte snuit ernstige ademhalingsproblemen kent. Bovendien kunnen de dieren hun lichaam moeilijk afkoelen omdat ze nauwelijks kunnen hijgen. Daardoor sterven zij door oververhitting.

Brief aan KLM en Transavia

De gezondheidsproblemen die de doorgefokte hondenrassen in de Verenigde Staten kennen, zijn identiek aan die in Nederland en de rest van Europa. Daarom stuurde de Sophia-Vereeniging in augustus 2011 een brief aan KLM en Transavia, met het verzoek om net als de belangrijkste Amerikaanse vliegmaatschappijen het vervoer van rashonden met gezondheidsproblemen aan banden te leggen. Toenmalig staatssecretaris Joop Atsma werd verzocht inzage te geven in de sterftecijfers van rashonden en -katten op Nederlandse vluchten.

Reactie

Ondanks dat het onderwerp veelvuldig ter sprake kwam in diverse kranten, televisie- en radioprogramma’s, reageerden Transavia en staatssecretaris Atsma niet op het verzoek van de Sophia-Vereeniging. Ook het verzoek aan huidige staatssecretaris Mansveld om de meest sterfecijfers bekend te maken, werd tot nu toe niet gehonoreerd. KLM liet per brief weten dat men zich bewust is van de gezondheidsrisico’s bij het vervoeren van honden en katten met een platte snuit. Toch is de vliegmaatschappij niet voornemens om op korte termijn een vervoersverbod in te stellen, “omdat KLM per geval, en in overleg met de eigenaar van de hond of kat, bepaalt welke de veiligste manier van vervoer is”.

Verantwoordelijkheid

Eind 2009 lanceerde de Sophia-Vereeniging een campagne om een einde te maken aan het fokken op extreme uiterlijke kenmerken, ten koste van de gezondheid van rashonden. Inmiddels heeft het ministerie van Economische Zaken de problemen erkend, evenals een groot deel van de Tweede Kamer. De Sophia-Vereeniging dringt aan op maatregelen en hoopt dat ook de vliegmaatschappijen hun verantwoordelijkheid nemen op het gebied van dierenwelzijn. Een verbod op het vervoeren van honden met een platte snuit is daarbij een belangrijke stap.

Hoe helpen wij rashonden?

Met politieke lobby zet de Sophia-Vereeniging zich in voor strenge, duidelijke regels voor de rashondenfokkerij, opgelegd door de overheid. Publiekscampagnes worden ingezet om maatschappelijk draagvlak te creëren voor maatregelen die niet het uiterlijk, maar het welzijn van rashonden centraal stellen. Lees meer.

Wat doen wij nog meer?

Wij voorkomen huisdierenleed door voorlichting te geven over de aanschaf, het natuurlijke gedrag en de verzorging van huisdieren. Met politieke lobby zetten we ons in voor beschermende wetgeving en een strenge controle hierop. Lees meer.

Een specifieke vraag?