Om watervergiftiging te voorkomen, moet je het water van het aquarium regelmatig verversen. Per vis moet er ongeveer 2 liter water per 14 dagen ververst worden. Haal per keer niet meer dan een derde van het aquarium leeg. Zorg ervoor dat de temperatuur van het water bij het verversen niet gaat schommelen. Bij de verzorging van vissen kun je gebruik maken van een slangetje, dat als een soort stofzuiger het vuil van de bodem verwijdert. De wanden van het aquarium kunnen met een schuursponsje zonder schoonmaakmiddel schoongemaakt worden.
Kraanwater bevat minieme deeltjes zware metalen. Deze deeltjes tasten de beschermende slijmlaag van vissen aan, wat kan leiden tot witte stip en een schimmelinfectie. Ook kunnen allerlei stoffen voorkomen die van invloed zijn op de gezondheid van de vissen, zoals ammoniak, nitriet, nitraat, koolzuur, metalen, chloor en zout. Vooral ammoniak en nitriet zijn giftig. Voeg daarom waterbereider toe en controleer het water regelmatig met een testsetje. Ook de zuurgraad moet vaak gecontroleerd worden. Zorg ervoor dat de pH-waarde in elk geval tussen 5 en 9 blijft.
Bij de verzorging van vissen is de voeding afhankelijk van de soort en de hoeveelheid vissen. Een goede aquarium- of dierenspeciaalzaak kan je daarover adviseren. Sommige vissen eten zachte waterplanten en algen. Daarnaast kun je droogvoer geven. Het voer moet binnen 3 tot 5 minuten zijn opgegeten. Te veel voer zorgt voor watervervuiling en hoge waarden aan nitraat, nitriet en ammonium. Geef naast basisvoer regelmatig wat muggenlarven, kleine wormpjes of kleine schaaldiertjes.
Zieke vissen eten slecht, zonderen zich af, worden opgejaagd, maken abnormale bewegingen en kunnen rafelige vinnen hebben of een rafelige staart. Ook een dikke buik, uitpuilende ogen, snelle ademhaling of lucht happen aan de oppervlakte zijn tekenen dat er iets mis is. Meestal is er dan iets aan de hand met de waterkwaliteit. Door een slecht werkend filter kunnen er bijvoorbeeld giftige stoffen in het water zitten. Controleer regelmatig of de waterkwaliteit, de temperatuur en de beluchting in orde zijn. Worden er steeds meer vissen ziek, dan kan er sprake zijn van een infectieziekte. Daartegen zijn diverse medicijnen te koop in de dierenspeciaalzaak. Is er maar een vis ziek, kijk dan of de vis gewond is, de huid is beschadigd of dat het dier een tumor heeft.
Vissen zijn koudbloedig. Dat betekent dat ze hun temperatuur niet zelf kunnen regelen en heel gevoelig zijn voor temperatuurschommelingen. Elke vissoort heeft zijn eigen ideale temperatuur. Houd daar rekening mee als je verschillende vissen bij elkaar zet in een vijver of aquarium. Wanneer je water gaat verversen, zorg er dan voor dat het nieuwe water dezelfde temperatuur heeft als het oude. Een nieuwe vis kun je het beste minstens een uur in het aankoopzakje op het water van het aquarium of de vijver laten drijven. Zodra er geen temperatuurverschil meer is, kan de vis losgelaten worden. Zet een aquarium op een koele plaats en niet direct in het zonlicht. Zonlicht bevordert de algengroei en kan de temperatuur van het water hoog laten oplopen. Daardoor blijft er te weinig zuurstof in het water over. Controleer de temperatuur in het aquarium regelmatig met een waterbestendige thermometer. Om het water te verwarmen, is een verwarmingselement met een laag voltage nodig. Laat je daarover goed adviseren bij de dierenspeciaalzaak. Ook in een vijver moet de watertemperatuur zo stabiel mogelijk blijven. Maak je vijver daarom minimaal 1,5 meter diep.
Voor een goede zuurstofverdeling en het voorkomen van hoge concentraties giftige stoffen (door planten, vissen en voedselresten), moeten een filter en een luchtpomp in het aquarium of de vijver geplaatst worden. Een binnenfilter met een membraanpomp is geschikt voor een aquarium dat niet langer is dan 80 centimeter. Grote bakken hebben een waterpompfilter nodig. Een keer per uur moet de gehele inhoud van het aquarium het filter zijn gepasseerd. Met beluchting ontstaat waterbeweging en is er een betere gasuitwisseling. Bovendien blijven afvalstoffen beter zweven, zodat het filter ze kan verwijderen. Ook in een klein aquarium moet je (bijvoorbeeld met een luchtpompje) zorgen voor beweging van het water.
Bij een vijver is een filter eveneens heel belangrijk. Via mechanische filtering haal je het grove vuil eruit. Biologische filtering zet het onzichtbare vuil om naar minder schadelijke stoffen. Laat de bodem leeg en zorg voor een vuilafvoer die al het vuil op de bodem meteen afvoert naar het filter. Zo houd je een schone, heldere vijver.
De bodem van een aquarium moet bedekt zijn met grind en/of zand. Veel vissen worden in hun natuurlijke omgeving bedreigd door vijanden van bovenaf, zoals reigers. Een grindbodem geeft de vissen een beschermd gevoel tegen deze natuurlijke vijanden. Let op dat de grootte van het grind bij het soort vissen past. Voor goudvissen bijvoorbeeld, wordt de bodem eerst bedekt met ongeveer 3 centimeter aan fijne kiezelsteentjes of grind. Daar overheen komt een dun laagje grovere kiezels van 5-8 millimeter. Ronde kiezelstenen zijn het beste, zodat de vissen zich niet kunnen verwonden. Gebruik geen schoonmaakmiddel om het aquarium of het grind te zuiveren, maar schoon water.
Kom meer te weten over het gedrag, de verzorging en de aanschaf van vissen. Lees meer.
Schrijf je in voor het SophiaNieuws en ontvang iedere maand het laatste huisdierennieuws.